О, српски!“, Тие често ќе ви кажат со насмевка на улиците на Кошице, кога ќе почувствуваат од каде доаѓате. Таквата пријателска наклонетост може да ве „подигне“ како што сакате, зошто да не, чаша добро вино, рече Токај, инаку бренд на регионот Кошице. (Велат дека Луј XIV го нарекол „вино на кралеви, крал на вино“.) Willе го сметате за скапоцено, веројатно затоа што не ви се давало (премногу) често на патувања низ целиот свет, во последните децении.
Лесно може да се случи да сакате да се вратите во Словачка, или барем во Кошице, или барем на Меѓународниот фестивал на локална телевизија „Златен просјак“, кој се одржува во овој град веќе 14 години. Србите не се само истакнати гости на тој фестивал, туку се и еден вид домаќин. Нивниот „специјален статус“ датира од 1994 година, кога раководителот на Нишкиот ресурсен центар, Стела Јовановиќ, започна да носи автори од Србија на Фестивалот, на кои во следните години им се придружуваа и оние од поранешна Југославија и целиот Западен Балкан.
Тие велат дека Кошице е град на сонцето, виното, историјата и културата. Видовме дека се – убави. Пристоен Добро, некако. Претпоставувам дека затоа одреден просјак од овој град успеа да „заработи“ толку многу пари за да изгради вредна куќа во центарот. (По оваа вистинска приказна, Фестивалот го доби своето име, сугерирајќи дека маргинализираните локални телевизии ќе мора да станат „златни“ во модерната ера, во која влеговме. Веројатно поради овие „одлики“, во центарот на Кошице сè уште има голем споменик на Советскиот Сојуз, кој не беше свечено урнат, како во некои други земји од поранешниот источен блок. Заради нив, претпоставувам, подземните камени премини, откриени при реконструкцијата на главната улица на крајот на деведесеттите, беа претворени во амбиентален музеј-лавиринт „Долна брана“, каде што се одржуваат бројни културни церемонии.
Современиот Кошице започна да се развива во моќната индустрија за челик. Денес, во близина на градот има слободна даночна зона, основана од Словачка, Унгарија и Украина, која нуди бесплатно деловно земјиште и инфраструктура, како и финансиско олеснување. Регионот Кошице заработува добро и за производство на врвни квалитетни вина. Исто така, се развива туризмот, така што во регионот има пет ски центри и „рај за спортови на вода“ на Кошице и езерото Земплинска Ширава. Туристичката понуда ја вклучува и најголемата ботаничка градина и зоолошка градина во Словачка.
Иако е релативно мал (со само 250.000 жители), Кошице е важен историски центар, со уредно обновени градби, палати и споменици од минатите векови. Посебно внимание привлекува зградата на Театарот во небарокен стил, Музејот на средновековната историја Кошице лоциран во поранешниот затвор Миклус, Музејот на источна Словачка со вистински „златен свод“, како и малата улица за грнчарија со куп занаетчиски продавници. Градот има многу верски споменици, меѓу кои најважна е готската катедрала Света Елизабета од 1508. Дури и аеродромот, како врска со современиот свет, има врски со историјата, бидејќи е веднаш до пистата – Музејот на летање. Градот има три универзитети. И операта, балетот, филхармонијата, професионалниот унгарски театар „Талија“, романскиот театар „Роматан“. Се одржува секоја година преку културни настани од меѓународно и национално значење.
А, учесниците на „Златниот просјак“ од Србија веќе потпишуваат петиција за официјално да станат една. Среќно за неа, убава Косице!
Балканска култура за виното
